Topnik do lutowania - jak wybrać? Jaki najlepszy?
Spis treści:
Od tego, jaki topnik do lutowania wybierzemy, zależy zarówno jakość lutu, jak i to, jak łatwo będzie można wyczyścić powierzchnię obok. Co więcej, należy liczyć się z tym, ile dymu i potencjalnie szkodliwych oparów zostanie wydzielonych w czasie pracy. Każdy topnik przeznaczony jest do pracy w trochę innych warunkach i sam ma też różne właściwości, co przekłada się na jego możliwe zastosowania. A że ceny topników bywają naprawdę wysokie, to do finalnego podjęcia decyzji warto przyłożyć odpowiednio dużą wagę.
Co to jest topnik do lutowania? Do czego służy?
Topnikiem nazywa się każdą substancję, której można używać przy lutowaniu, a która ułatwia cały proces przez chemiczne oczyszczanie łączonych powierzchni. Odtleniacze, bo tak inaczej mówi się o topnikach, spełniają w zasadzie cztery różne funkcje:
- usuwają tlenki metali powstające w zasadzie od razu na każdej odsłoniętej powierzchni metalicznej;
- izolują powierzchnię metalu od powietrza, co zapobiega ponownemu wytworzeniu zanieczyszczeń chemicznych;
- poprawiają topnienie;
- zwiększają zwilżalność lutu, czyli ułatwiają przyleganie i łączenie obu powierzchni.
Warto wiedzieć!
Typowym topnikiem jest kalafonia, a w przemyśle także kwas solny. Dziś używane topniki często natomiast otrzymują nazwy symboliczne i handlowe od producentów, z czego ich skład nie zawsze jest podawany. Cechą wspólną dla wszystkich jest to, że przy ogrzewaniu mogą wydzielać toksyczne opary, stąd dążenie do wyboru jak najlepszego topnika – czyli takiego, którego zużywa się mało, osiąga się dzięki temu zamierzony efekt, a przy okazji nie powoduje się zbyt dużego ryzyka zatrucia oparami.
Jaki topnik do lutowania? Ogólne zasady doboru topnika
Istnieje kilka podstawowych reguł doboru topnika do lutów miękkich i twardych. Są nawet dość powszechnie rozpoznawalne topniki, które można przypisać bardziej precyzyjnie do konkretnych typów prac. Takie przykłady to kalafonia do lutu cynowo-ołowiowego, kwas solny do ocynku czy boraks do lutowania metali żelaznych.
W ogólnym zarysie chodzi o to, aby wybrać taki topnik, który będzie skutecznie usuwał tlenki konkretnego metalu, przy okazji działając dość łagodnie, aby nie wywoływać zbyt szybko korozji obszarów, które zanieczyści. Dobry topnik powinien też być łatwy w aplikacji, a ponieważ w sprzedaży dostępne są pasty, żele i płyny, to sporą rolę odgrywają tu osobiste preferencje, a nie tylko wielkość lutowanych elementów. Podstawowym czynnikiem wyboru będzie jednak zawsze typ kładzionych lutów.
Wybrane rodzaje topników do lutowania i ich zastosowanie
Wielu producentów ma w swojej ofercie bardzo podobne produkty pod względem składu, ale mają one inną nazwę handlową lub oznaczenie kodowe. Lista zastosowań niektórych produktów jest dość długa, pewne topniki można nazwać wręcz uniwersalnymi.
- Spoiwo lutownicze do lutów twardych. Jest to dość uniwersalny środek, który wykorzystuje się do lutowania srebra i stopów je zawierających, jako topnik do lutowania miedzi, a także podstawowy topnik do lutowania stali.
- Do lutowania aluminium zwykle wykorzystuje się lut cynowy z topnikiem w składzie, potocznie zwany po prostu cyną, choć to nie do końca precyzyjne. Topnik do lutowania aluminium nadaje się także do łączenia innych metali lekkich. Te do twardych lutów przeważnie mają postać proszku, przez co nie nakłada się ich zbyt precyzyjnie, ale względnie łatwo usuwa ich resztki.
- Jako topnik do lutowania nierdzewki może zostać wykorzystana większość topników do zwykłej stali, miedzi i niklu. Do lutów miękkich czasem można spotkać jeszcze topniki w formie oleju, choć raczej nie są one przesadnie popularne ze względu na potencjalne problemy z usuwaniem ich resztek.
- Jako topnik do lutowania SMD i THT często wystarcza zwyczajna kalafonia z izopropanolem, ale coraz częściej sięga się po dedykowane topniki różnych producentów. Jednym z najpopularniejszych jest RF800, ale nie jest on jedynym dostępnym w tej klasie produktem.
Topnik do lutowania – jak używać? Podstawowe informacje
Oczywiście dobór topnika do lutowania to jedna z kwestii. „Jak używać?” to kolejny dylemat, z którym zmaga się wielu amatorów. Warto w tym celu dowiedzieć się jeszcze kilku rzeczy, aby praca szła sprawnie i bezproblemowo. Pytań o topniki krąży w sieci całkiem sporo. Oto niektóre z nich, z którymi warto się zapoznać:
- Po co do topnika dodatkowe odczynniki? Tak naprawdę potrzebny jest jeden – odpowiedni środek czyszczący, który pozwoli usunąć z powierzchni resztki topnika, ponieważ jeśli się tego nie zrobi, to będzie dochodziło do korozji materiału.
- Topnik czy pasta do lutowania? Generalnie pasty lutownicze nie nadają się do lutowania elektroniki, ale to tylko ogólna wskazówka – żeby udzielić odpowiedzi, trzeba znać skład pasty. Zasadniczo dobór topnika jest nieco prostszy, ale jeśli w grę wchodzi zwyczajne lutowanie techniczne, to pasty dobrze się sprawdzają. Topnik ma zdecydowanie lepsze właściwości czyszczące, ponieważ stworzony jest do pracy na konkretnych materiałach. Pasta również może się przydać, ale zwykle w mniej wymagających lutach.
- Jak używać topnika do lutowania? Tutaj najkrótsza odpowiedź może brzmieć: nałożyć, zlutować i szybko usunąć resztki. Co do tego, jak nałożyć i czy odczekać chwilę przed lutowaniem, to już trzeba sprawdzić w instrukcji konkretnego produktu, ponieważ skład topników może być bardzo różny. Sam proces nie jest zbyt skomplikowany, aczkolwiek należy pamiętać, że może być niebezpieczny, jeśli nie jest wykonywany prawidłowo. Dla bezpieczeństwa należy nosić odpowiednią ochronę, taką jak okulary ochronne i rękawice, a przy tym pracować w dobrze wentylowanym pomieszczeniu.
Jak zrobić topnik do lutowania domowej roboty?
Topnik bez problemu można kupić m.in. w sklepach z elektroniką, jak również w sklepach internetowych. Jeżeli jednak chcesz spróbować samodzielnie zrobić topnik do lutowania, poniżej znajduje się prosty przepis. Do jego wykonania będziesz potrzebować:
- kwasu borowego (około 40 g),
- gliceryny (około 60 ml),
- destylowanej wody (około 200 ml).
Procedura:
- Zagotuj destylowaną wodę.
- Dodaj do niej kwas borowy i mieszaj, aż do całkowitego rozpuszczenia. Może to zająć trochę czasu, więc bądź cierpliwy.
- Gdy kwas borowy jest całkowicie rozpuszczony, dodaj glicerynę i dobrze wymieszaj.
- Odstaw roztwór do ostygnięcia. Po ostygnięciu jest gotowy do użycia.
Jak widać, przygotowanie własnego topnika do lutowania jest banalnie proste. Warto jednak podkreślić, że domowej roboty topniki mogą nie działać tak efektywnie, jak te kupowane w sklepie, a do tego mogą być mniej bezpieczne. Niektóre składniki, takie jak kwas borowy, mogą być szkodliwe, jeżeli nie są odpowiednio obsługiwane. Dlatego zawsze zachowuj ostrożność podczas korzystania z takich składników.
Komentarze (0)